Σονέτο 15
Όταν κοιτώ πως κάθε τι που μεγαλώνει
Για μια στιγμή στο τέλειο μένει
Και πώς το σύμπαν τούτο εικόνες μόνο κλείνει
Που μυστικά τα αστέρια τις επηρεάζουν,
Όταν κοιτώ πώς οι άνθρωποι είναι σαν λουλούδια
που ο ίδιος ουρανός τα ζει και τα σκοτώνει
κομπάζουν για την ομορφιά τους και πεθαίνουν
κ η μικρούλα τους θέση χάνεται από τη μνήμη,
Η σκέψη τότε της αστάθειας αυτής
αντίκρυ μου σε στήνει πάμπλουτο από νιάτα,
την ώρα που η φθορά κι ο σπάταλος Καιρός πασχίζουν
της νιότης σου τη μέρα να την κάμουν νύχτα.
Κι εγώ, σε πόλεμο με τον Καιρό για σένα,
απ΄ την αρχή σμιλεύω εκείνα που σου παίρνει.
(Μετάφραση Αλεξίου)
“Τον Ιανουάριο του 2018 παρουσίασα στην Οικία Κατακουζηνού την αφηγηματική παράσταση “Ο άντρας, η γυναίκα, η σκιά και άλλες ιστορίες για μεγάλους”, βασισμένη σε παραμύθια για τον έρωτα και την απώλεια, όπου απήγγειλα το σονέτο 15 του Σαίξπηρ στη μετάφραση του Στυλιανού Αλεξίου.
Λίγους μήνες μετά η επιμελήτρια της οικίας, η μουσειολόγος Σοφία Πελοποννησίου, μου πρότεινε να δημιουργήσω μια αφήγηση-ερμηνεία πάνω στα σονέτα που θα διαλέγαμε μαζί.
Για καιρό αλληλογραφούσαμε και κουβεντιάζαμε για το καθένα από αυτά με μεγάλη συγκίνηση.
Ήρθε η στιγμή να σας παρουσιάσουμε αυτό το κοινό όνειρο και σας καλούμε να το χαρείτε μαζί μας.”
Βασιλική Σαραντοπούλου
Κριτικές για την παράσταση
Απόσπασμα από τους kallitexnes.gr
Η κριτική μας:
Το σονέτο, ένα ποιητικό είδος το οποίο άνθισε στην Ιταλία τον 13ο αιώνα αρχικά μέσω του Πετράρχη, βρήκε μεγάλη απήχηση στο ευρωπαϊκό κοινό. Στο πρόσωπο του Σαίξπηρ βρίσκει έναν σαφώς πιο προσωπικό και σκοτεινό τρόπο έκφρασης
θα έλεγε κανείς, που προϊδεάζει με το βάθος του για τη γέννηση θεατρικών χαρακτήρων, όπως αυτός του Άμλετ.
Πάνω απ΄όλα όμως, ο Σαίξπηρ είναι μαγεία… Μια μαγεία που ξεκινά από τους ίδιους τους τίτλους των 22 αυτών σονέτων και στη συνέχεια διαχέεται
σαν ποιητικό ευωδιαστό άρωμα στους στίχους τους. Μόνο από τους στίχους,
μπορεί κάποιος να χτίσει ένα ξεχωριστό ποίημα και ιδού το πώς γίνεται αυτό:
«Όταν στις ώρες σιωπηλής και ήσυχης θλίψης/όπως στο θέατρο ένας μέτριος ηθοποιός/τα νιάτα πώς διαβαίνουν θα σου πει ο καθρέφτης/σε εμένα τον πικρό καιρό του χρόνου, βλέπεις/φτωχιά ψυχή μου, ψίχα αμαρτωλού πηλού/αχ,
σαν χειμώνας κρύος ήταν η απουσία/μόνο τα βλέφαρα όταν κλείνω,
βλέπω εγώ/να μη με κλάψεις έρωτά μου σαν πεθάνω».
«Για μένα αγάπη μου, ποτέ δε θα γεράσεις/αφού είμαι σκλάβος σου/να σε συγκρίνω με μια μέρα θερινή/πόσες φορές, ω μουσική μου, μουσική όταν παίξεις/δικό σου θέλημα είναι να κρατά η μορφή σου/κανένα εμπόδιο να ενωθούν πιστές καρδιές».
Φανταστείτε λοιπόν όλη αυτή τη μαγεία ειπωμένη από το στόμα της Βασιλικής Σαραντοπούλου, διανθισμένη με σκούρα μωβ και λιλά άνθη αμάραντου που μας μοίρασε και νιώσαμε ότι όπως και το φυτό αυτό, θα μπορούσαμε να κρατήσουμε
για πάντα μέσα μας φυλαγμένες τις εντυπώσεις
και τα δυνατά συναισθήματα που μοιράστηκε μαζί μας.
Μια πανέμορφη, ευθυτενής, αυστηρή μορφή με μαύρα ρούχα, μια έντονη παρουσία με χαρακτηριστική φωνή, που μας ταξίδεψε στο παρελθόν και μας έφερε σε επαφή με όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα που ελλοχεύουν στις κρυφές γωνιές του ψυχισμού μας και περιμένουν να φανερωθούν τις ώρες της μοναξιάς.
Η ποίηση δεν ξεκινά από τον νου, παρά μόνο από την καρδιά και οι λέξεις της καρδιάς είναι οι πιο βαθιές και ταυτόχρονα οι πιο αληθινές.
Η ηθοποιός μας είναι μια απύθμενη, απέραντη παρουσία, ένα πολύπλευρο ταλέντο που έχει τη δυνατότητα να αγγίξει μια τεράστια γκάμα ερμηνειών.
Αγγίζοντας παλιά αντικείμενα, παίζοντας νότες στο πιάνο, με νοσταλγία, θυμό, πίκρα και δάκρυα, η ηθοποιός μας πέρασε ολόκληρη ζωή μπροστά από τα μάτια μας και μας έκανε μέρος της. Ήρθαμε αντιμέτωποι με γνώριμες, δικές μας καταστάσεις. Είδαμε τον έρωτα, τον πόνο του αποχωρισμού, τη μοναξιά, το αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου μπροστά από έναν καθρέφτη, αντιληφθήκαμε το εύθραυστο της ζωής και την παντοδυναμία του θανάτου με έναν εκπληκτικά ξεκάθαρο, γεμάτο ποιητική ένταση τρόπο. Μια απύθμενη, απέραντη παρουσία, ένα πολύπλευρο ταλέντο που έχει τη δυνατότητα να αγγίξει μια τεράστια γκάμα ερμηνειών, μια ερμηνεία που άγγιξε βαθιά και συγκίνησε στον μέγιστο βαθμό.
Την ευχαριστούμε βαθύτατα, της δίνουμε τα πιο θερμά συγχαρητήρια και της ευχόμαστε μόνο τα καλύτερα για το μέλλον, που είναι όλο δικό της!
Οι ίδιες ευχαριστίες αρμόζουν και στην κυρία Σοφία Πελοποννησίου για την εξαίρετη αυτή ιδέα και σύλληψη, μια και έδωσε έτσι τη δυνατότητα να αναδειχθεί τόσο το αδιαμφισβήτητο ταλέντο της ερμηνεύτριας μας, όσο και το έργο του κορυφαίου δραματουργού μέσα από ένα κτίριο που μιλά με την ιστορία της ίδιας της Ελλάδας. Μακάρι στο μέλλον να μας προσφέρει ανάλογες ποιοτικές και παρόμοιες αξέχαστες στιγμές.
Εάν θέλετε να ζήσετε μια παράσταση σε ένα σπίτι-μουσείο, με μια κορυφαία ερμηνεύτρια να ανοίγει την ψυχή της με τα σονέτα του Σαίξπηρ, η Οικία Κατακουζηνού σας περιμένει στις 17 και 24 Φεβρουαρίου για να σας προσφέρει την αίσθηση του κάτι εντελώς διαφορετικού και νοσταλγικού στην καρδιά της Αθήνας. Όσο θα βλέπουν μάτια κι άνθρωποι αναπνέουν, το ίδιο θα αναπνέει και θα ζει και η ποίηση…
ελάτε λοιπόν να την γνωρίσετε και από κοντά!
Απόσπασμα από την συνέντευξη της Βασιλικής Σαραντοπούλου
Ποιες δυσκολίες συναντήσατε μέχρι να φτάσετε την παράστασή τους στην Οικία Κατακουζηνού; Και ποια εργαλεία και τεχνικές μεταχειριστήκατε για τη σκηνική μεταφορά τους;
Μία ήταν η βασική δυσκολία και αφορά στην καλλιτεχνική μου ανασφάλεια να καταπιαστώ με ένα τόσο σπουδαίο έργο Τέχνης, όπως τα σονέτα του Σαίξπηρ. Σε αυτό ήταν καθοριστική η πίστη και η εμπιστοσύνη που μου έδειξε η Σοφία Πελοποννησίου, μετά την παρουσίαση της περσινής δουλειάς μου “ ο άντρας, η γυναίκα, η σκιά και άλλες ιστορίες για μεγάλους” στην Οικία Κατακουζηνού. Μη γνωρίζοντας με μέχρι τότε προσωπικά, σχεδόν ενστικτωδώς και με απίστευτη γενναιοδωρία μου πρότεινε να δημιουργήσω αυτή τη σκηνική σύνθεση, κάτι που εγώ μέχρι τότε δεν τολμούσα να διανοηθώ και με στήριξε σε όλη την πορεία της δημιουργικής διαδικασίας, δίνοντάς μου ωστόσο και απόλυτη ελευθερία.
Αυτό είναι κάτι εξαιρετικά σπάνιο και την ευχαριστώ θερμά για αυτό.
Ως προς τα εργαλεία και τις τεχνικές, κύριο μέλημα μου ήταν να ακουστεί ο λόγος, να μην υπερκεραστεί δηλαδή εξαιτίας μιας σκηνικής ίσως φλυαρίας ή της δικής μου συγκινησιακής άποψης για αυτόν. Έπρεπε να βρεθεί μια ισορροπία τόσο ως προς τη γλαφυρή μεταφορά του όσο και ως προς τη δική μου προσωπική ερμηνεία και όλο αυτό να γίνει κοινός τόπος, να απευθυνθεί στους θεατές. Το δεύτερο ήταν να χρησιμοποιηθεί το σαλόνι της Οικίας Κατακουζηνού, ως χώρος δημιουργίας σε παρόντα χρόνο. Οι θεατές επισκέπτονται αυτό το σπίτι που σε κάθε γωνιά του μυρίζει Τέχνη και καλούνται να παρακολουθήσουν μία μοναχική διαδικασία συνομιλίας με κάτι που από την αρχή μέχρι το τέλος λείπει, είναι απόν ως φυσική παρουσία, αλλά υπάρχει ολοζώντανο μέσα στη μνήμη, διαδικασία που ακολουθούν όλοι οι καλλιτέχνες και περισσότερο ίσως οι ποιητές. Τέλος, ήθελα να υπάρχει ένα κυκλικό σχήμα στην παράσταση, τόσο σκηνικά, όσο και από τη θεματολογία των σονέτων. Η παράσταση να ξεκινά και να τελειώνει με μια ομολογία αγάπης.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Στα επόμενα σχέδια είναι η ενασχόληση με ένα κείμενο, αγαπημένο από την εφηβεία μου αλλά μάλλον είναι λίγο νωρίς να μιλήσω για αυτό. Προς το παρόν είμαι απολύτως επικεντρωμένη στα σονέτα, καθώς είναι πραγματικά μεγάλη πρόκληση για μένα και την αφουγκράζομαι παράσταση την παράσταση. Σχεδιάζουμε με τη Σοφία Πελοποννησίου να συνεχιστούν οι παραστάσεις
και τον επόμενο χρόνο στην Οικία Κατακουζηνού.
***
Θα ακουστούν τα ακόλουθα σονέτα:
Νο 23 : όπως στο θέατρο ένας μέτριος ηθοποιός, Αλεξίου
Νο 25: όσοι έχουν εύνοια αστέρινη, ας καυχιούνται, Ρώτας
Νο 128: Πόσες φορές, ω μουσική μου, μουσική όταν παίζεις, Αλεξίου
Νο 104: Για μένα αγάπη μου ποτέ δεν θα γεράσεις, Αλεξίου
Νο 18: Να σε συγκρίνω με μια μέρα θερινή, Αλεξίου
Νο 97: Αχ, Σαν χειμώνας κρύος ήταν η απουσία, Αλεξίου
Νο 34: Γιατί μου υποσχέθηκες μια μέρα τόσο ωραία; Ζαφειροπούλου
Νο 61: Δικό σου θέλημα είναι να κρατά η μορφή σου, Αλεξίου
Νο 57: Αφού είμαι σκλάβος σου, Ρώτας
Νο 43: Μόνο τα βλέφαρα όταν κλείνω βλέπω εγώ, Αλεξίου
Νο 44: Αν η θαμπή μου τούτη σάρκα ήταν σκέψη, Αλεξίου
Νο 146: Φτωχιά ψυχή μου, ψίχα αμαρτωλού πηλού, Ρώτας
Νο 66: Κουράστηκα.το θάνατο να μ αναπαύσει κράζω, Ζαφειροπούλου
Νο 71: Να μη με κλάψεις έρωτά μου σαν πεθάνω, Αλεξίου
Νο 73: Σε εμένα τον πικρό καιρό του χρόνου βλέπεις, Αλεξίου
Νο 30: Όταν στις ώρες σιωπηλής και ήσυχης θλίψης, Αλεξίου
Νο 65: Αφού χαλκός και πέτρα και στεριά και κύμα, Αλεξίου
Νο 16 Όμως γιατί δεν πολεμάς με κάποιον τρόπο, Αλεξίου
Νο 116: Κανένα εμπόδιο να ενωθούν πιστές καρδιές, Ρώτας
Νο 15: Όταν κοιτώ πως κάθε τι που μεγαλώνει, Αλεξίου
Νο 77: Τα νιάτα πως διαβαίνουν θα σου πει ο καθρέφτης, Αλεξίου
Ημερομηνίες και ώρες Παραστάσεων:
Σάββατο
2 & 9 Μαρτίου
στις 17:00
Πληροφορίες κρατήσεις στο τηλέφωνο: 6932643879
και στο info@katakouzenos.gr
Ευχαριστούμε θερμά τις ακόλουθες εκδόσεις για τη σύμφωνη γνώμη τους:
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΤΙΓΜΗ, για τις μεταφράσεις του Στυλιανού Αλεξίου
ΕΚΔΟΣΕΙΣ GUTENBERG, για τις μεταφράσεις της Λένιας Ζαφειροπούλου
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ, για τις μεταφράσεις του Βασίλη Ρώτα
“ Όσο θα βλέπουν μάτια και άνθρωποι αναπνέουν…”
Θεατρική σύνθεση – work in progress βασισμένη σε μια επιλογή από τα σονέτα του Σαίξπηρ.
Η ηθοποιός Βασιλική Σαραντοπούλου, διαβάζει, αφηγείται και ερμηνεύει 22 σονέτα του Σαίξπηρ σε μια πρωτότυπη θεατρική σύνθεση, φτιαγμένη αποκλειστικά για την Οικία Κατακουζηνού.
Το σονέτο είναι ένα είδος ερωτικής ποίησης με σταθερή στιχουργική μορφή που εμφανίστηκε στην Ιταλία τον 13ο αιώνα.
Τα άτιτλα, 154 στο σύνολο, σονέτα του Σαίξπηρ θεωρούνται αριστουργήματα της παγκόσμιας ποίησης, αναδεικνύοντας την ποιητική μεγαλοφυΐα του σπουδαίου δημιουργού.
Αν και φαίνεται να προορίζονταν για ένα στενό κύκλο ακροατών, εκδόθηκαν το 1609, ως τα τελευταία μη δραματικά έργα του, όταν πια ο ίδιος ήταν καταξιωμένος θεατρικός συγγραφέας και ηθοποιός.
Τα περισσότερα απευθύνονται σε έναν νεαρό άντρα, ενώ στα υπόλοιπα εμφανίζεται σαν αντικείμενο πόθου η μαύρη κυρία, η μελαχρινή με την παράξενα ελκυστική προσωπικότητα, αντίθετα με τα πρότυπα ομορφιάς και ήθους της ελισαβετιανής εποχής.
Η πραγματική ταυτότητα των προσώπων αυτών παραμένει μυστηριώδης.
Τα σονέτα του Σαίξπηρ περιέχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία, τη βιωμένη εμπειρία του ποιητή.
Υπέροχες ποιητικές εικόνες, με διπλά νοήματα και λεπτές αποχρώσεις, μεταφέρουν την αγωνία της ανθρώπινης ύπαρξης απέναντι στο εφήμερο της νιότης, την ομορφιά και την απελπισία του έρωτα και βέβαια το Χρόνο που όλα τα αλλοιώνει και ίσως μόνο μέσα από την Τέχνη μπορεί να νικηθεί.
“Όσο θα βλέπουν μάτια κι άνθρωποι αναπνέουν” οι στίχοι αυτοί θα ζουν κι εσύ θα ζεις μαζί τους
Η παράσταση επιχειρεί να αποδώσει τον ποιητικό λόγο των σονέτων με ευαισθησία και αμεσότητα.
Με μουσική από την Ελισαβετιανή εποχή μέχρι και σήμερα και κάποια σκηνικά αντικείμενα – σύμβολα, ένα ρολόι, έναν καθρέφτη και ένα άδειο ρούχο προσπαθεί να δημιουργήσει μία μοναχική, προσωπική περιοχή μέσα στην οποία εργάζεται ο καλλιτέχνης και βέβαια έναν τόπο συνάντησης με το κοινό.
Βασιλική Σαραντοπούλου
Μετάφραση: Στυλιανός Αλεξίου, Λένια Ζαφειροπούλου, Βασίλης Ρώτας
Ιδέα – Σύλληψη – Έρευνα υλικού: Σοφία Πελοποννησίου
Επιλογή – Σύνθεση – Ερμηνεία: Βασιλική Σαραντοπούλου
